Дін адамзат тарихында шешуші тетікке ие. Ғалымдар адамға мәдениет алғашқы әуретін жапқан күннен бастап пайда болды деп есептейді. Шын мәнінде адамдық қасиет, мәртебе, жетістік ең алдымен ұяттан басталады. Ұят адам баласына ар мен намыс, тұрақтылық, қайраттылық секілді ізгі қасиеттерді тұрақтандырады. Адамның көңіл кеңістігі еш уақыт бос тұрмайды, ұят кеткен жерді арсыздық, намыссыздық, кекшілдік, бәлеқорлық секілді… Читать далее »
Заратуштра — тарихтағы ең алғаш пайғамбарлардың бірі, ойшыл ғұлама. Заратуштра бұдан үш мың жылдай бұрын Ұлы Тұран жазығында дүниеге келген. Ол әлемді Жаратушы Ахура-Мазданың аян беруімен отыз жасынан бастап Ұлы Шындықты насихаттай бастайды. Заратуштраның уағыздарын дала көшпелілері қабылдамай, өзін қуғынға ұшыратады. Еділ бойынан бас сауғалай қашқан дала пайғамбары Бактрия (қазіргі Түрікменстан, Ауғанстан аумағы) билеушісі Виштаспаға… Читать далее »
Аватара (индуизм мен буддизмде) — құдайдың түрлі адамдар, батырлар кейпінде болуы. Авеста — зороастризмдегі киелі мәтіндер жинағы. Автокефалия — өзін-өзі басқару, өзге православ шіркеуіне тәуелсіздік. Адат (араб тілінен «әдет-ғұрып») — исламды қабылдаған халықтардың дәстүрлі құқығы. Тәжірибеде адат нормаларын қолдану шариғатпен тығыз байланысты. Адепт — белгілі бір ілімнің ізбасары, жақтаушысы (оның ішінде діни). Антроморфизм — адамға… Читать далее »
Діни экстремизм мен терроризмнің ұлттық қауіпсіздікке қатері Әлемдік және отандық басылым беттерінде терроризм және экстремизм дегендер жиі жазылуда. Экстремизм (лат. «шеттеу») — бұл қандай болмасын идеяға, сенімге не ілімге шектен тыс берілу, сол сенімді дәстүрлі құндылықтардан жоғары қоюшылық. XX ғасырда француз заңгері М.Лерой экстремистерді «саяси идеяларға абсолютті берілгендік» деп анықтаған еді. Экстремизм саяси фанатизмнің бір… Читать далее »
Қазақстандағы исламдық сәулет өнері. Ислам жазба мәдениетінің ескерткіштері Еліміздегі ислам сәулет өнері. Ислам тек сенімді білдіретін дін емес, сонымен қатар, өркениеттің де қайнар бұлағы. Қазақстанға территориясына ислам дінімен бірге мәдениеті де келді. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу өңірлерінде қалалар бой көтере бастады. Ал, қалалар кешенді құрылыстарымен ерекшеленеді. Сол құрылыстарға мешіт, медресе, рабат, кесене, кітапхана, монша құрылыстарын… Читать далее »
Қазақстандағы православие шіркеуі, католицизм, протестантизм Христиандықтың Қазақстан аумағына таралуы XVIII-XIX ғасырлар шамасына келеді. Бұл патша өкіметінің тұрғын халықты өздерінің ата-қонысынан ығыстырып, орыс шаруаларын жаппай қоныстандыру, яғни Қазақстанды отарландыру саясатымен байланысты болды. Патша өкіметі XIX ғасырдың орта тұсына дейін жергілікті халықты бағыныштылықта ұстауда ислам дін басыларын пайдалануға ұмтылды. Осы мақсатпен орыстардың иіріле қоныстанған жерлерінде шіркеулер салумен,… Читать далее »
Көшпенділердің ежелгі діні тотемизм, анемизм, фетишизм және магиядағы танымдық мазмұн Алғашқы қауымдық құрылыста өмір сүрген көшпенділерде тотемизм, фетишизм, анимизм (лат. «анима» сөзі — жан, рух дегенді білдіреді) діндері қалыптасты. Көшпенділердің дүниетанымында тотемизм (кие), магия (дуа), фетишизм (қасиет), анимизм (рух) діни сана дамуының алғашқы сатысы болып саналады. Адам санасында «рух» пен «жан» деген сөздер мағынасы жағынан… Читать далее »
Діннің мәні, анықтамасы, әлеуметтік маңызы, шығу тегі, жіктелуі мен түрлері Дін мен ғылымның арақатынасы күрделі. Дін сенімге, ал ғылым — танымға негізделген. Дін мен ғылым жаратылыс мәселесінде кереғар пікірде. Дін — жаратушы Құдайдың барлығын мойындайды. Ал атеист-материалистер Жаратылыстың өздігінен болғанын дәлелдеуде. Ғылым Жаратылыс заңдылықтарын зерттейді. Дін Жаратылыстың кереметтігін, әрі тылсымдығын сенімге айналдыруда. Бұл жолда діншілдер… Читать далее »
Зайырлылық, зайырлы мемлекет: ұғымы, мәні, сипаты. Зайырлы мемлекет және дін. Зайырлы әдеп негіздері «Зайырлылық» сөзінің мәні мемлекеттің діннен, діннің мемлекеттен бейтараптылығы және ар-ождан бостандығы. Зайырлылық сипаты — ізгілік пен қажеттілік. Өркениетті елдер зайырлылық дәстүрін таңдауда. Зайырлылық азаматтарға дін мәселесінде еркіндік береді. Зайырлы мемлекет — азаматтардың дін ұстану еркіндігі мен діни мекемелердің мемлекеттен бөлінуін білдіреді. Дін… Читать далее »