Аса маңызды міндет-өсімдік шаруашылығы болып табылады жан-жақты арттыру, топырақтың құнарлылығын және өнімділігі, астық өндірісінің өсуі, азық және басқа да өнімдер. Өсімдік шаруашылығы — халықты қажетті азық-түлікпен, өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз ететін ауыл шаруашылығы саласы. Біздің еліміздің аумағында бұл саланың әлеуметтік-экономикалық және табиғи-тарихи ерекшеліктерімен анықталатын заңдылықтары тән.
Біріншіден, өсімдік шаруашылығы әртүрлі меншік түрлеріне негізделген-бұл ЖШС, КПД, ауыл шаруашылығы кооперативтері, фермерлік шаруашылықтар.
Екіншіден, өсімдік шаруашылығы Ауыл шаруашылығы саласы ретінде халық шаруашылығының басқа салаларынан ерекшеленеді, бұл жерде өндірістің басты, алмастырылмайтын құралы ретінде жер болады.
Үшіншіден, өсімдік шаруашылығында қайта өндірудің экономикалық процесі табиғи, табиғи өрістермен үнемі тоғысады. Сондықтан өндірісте табиғи факторлар үлкен рөл атқарады.
Бұдан басқа, ауыл шаруашылығы өндірісі, демек, өсімдік шаруашылығы ел аумағында орналасқан, әртүрлі климаттық жағдайларда үлкен алаңдарда жүзеге асырылады, бұл түпкілікті нәтижелерге үлкен әсер етеді. Өсімдік шаруашылығының техниканы пайдалану ерекшеліктері бар, бұл аумақтық, кеңістіктік фактор мен өндірістің маусымдық сипатына байланысты.
Ауыл шаруашылығы саласы ретінде өндірістің осы ерекшеліктеріне байланысты Өсімдік шаруашылығы статистикасының маңызды міндеті статистикалық көрсеткіштер жүйесін және оларды жинау әдістерін жетілдіру, статистикалық деректердің дұрыстығын тексеру және өндірістің жай-күйі мен дамуын терең экономикалық-статистикалық талдау болып табылады.
Статистика өсімдік шаруашылығын дамытудың жылдық және перспективалық жоспарларын жасау үшін қажетті мәліметтер беруі тиіс. Өсімдік шаруашылығы статистикасы егіс алқаптары мен құрылымын, жалпы жиындарды, ауыл шаруашылығы дақылдарының түсімділігін, агротехниканы зерттейді.
Курстық жұмыстың мақсаты Ресей Федерациясындағы өсімдік шаруашылығы саласының жағдайын зерттеу, сондай-ақ оның дамуының негізгі үрдістерін анықтау болып табылады.
Курстық жұмысты жазу кезінде келесі әдістер қолданылды: индекстік талдау, динамика қатарын құру және талдау.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізін отандық экономистердің, агрономдардың Ресейдегі өсімдік шаруашылығы саласын дамыту мәселелері бойынша еңбектері құрайды.
Зерттеу үшін бастапқы материалдар РФ Мемстаткомының деректері болды.
1. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіруді статистикалық зерттеудің теориялық негіздері
Өсімдік шаруашылығының маңызды міндеті топырақ құнарлылығын және шығымдылығын Дүниежүзілік арттыру, астық, Азық және басқа да өнімдер өндірісін өсіру болып табылады. Өсімдік шаруашылығы статистикасының негізгі міндеті өсімдік шаруашылығының жағдайы мен дамуын көрсететін деректерді жинау және өңдеу болып табылады. Өсімдік шаруашылығы статистикасы, ең алдымен, шаруашылықтың барлық санаттарында жалпы өнім өндіру көлемін есептейді. Өсімдік шаруашылығы өнімінің көлемі егіс алқабына және өнімділікке, ал өнімділік, өз кезегінде агротехникалық іс-шаралар жүйесіне, табиғи жағдайларға байланысты екені белгілі. Сондықтан өсімдік шаруашылығы статистикасы егіс алқаптарының статистикасын, көпжылдық екпелердің статистикасын, агротехникалық іс-шаралардың статистикасын, жалпы жинау және өнімділік статистикасын қамтиды, олардың әрқайсысы өсімдік шаруашылығында болып жатқан барлық құбылыстар мен процестерді сандық көрсеткіштермен сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер жүйесін қамтиды.
Егістік алқабы деп сол немесе өзге де ауыл шаруашылығы дақылдары егілген егістік алқабы түсініледі. Егіс алқаптары туралы деректер, ең алдымен, өсімдік шаруашылығы өнімінің көлемін анықтау үшін, сондай-ақ егістік жерлерді пайдалану сипаттамасы үшін қажет. Егіс алқаптары статистикасының негізгі міндеттеріне мыналар жатады::
1. Жекелеген дақылдар бойынша егіс көлемін анықтау және оларды кеңейту резервтерін анықтау.
2. Шаруашылық санаттары және экономикалық аудандар бойынша егіс алқаптарын бөлу сипаттамасы.
3. Экономикалық аудандар бойынша егіс алқаптары құрылымының ерекшеліктерін зерттеу.
4. Егіс алқаптарын пайдалану тиімділігіне әр түрлі факторлардың әсерін анықтау.
Егіс алқаптарын экономикалық талдау процесінде статистика мынадай көрсеткіштерді анықтайды:
1. Егістіктің жекелеген түрлері бойынша, шаруашылық санаттары бойынша, экономикалық аудандар бойынша айқындалатын шарттық міндеттемелерді орындау көрсеткіштері қабылданған міндеттемелерге егіс алқаптарының нақты мөлшерін бөлу жолымен. Алынған деректер өткен жылғы нақты деректермен және алдыңғы қатарлы шаруашылықтардың деректерімен салыстырылады.
2. Осы кәсіпорынның өндірістік бағытын бағалау үшін егістіктің жекелеген мөлшерінің егістіктің жалпы алаңына қатынасы ретінде айқындалатын егіс алқаптары құрылымының көрсеткіштері.
3. Динамика көрсеткіштері ағымдағы жылдың егіс алқабы мөлшерінің өткен жылдың немесе басқа өткен жылдардың егіс мөлшеріне қатынасымен анықталады. Бұл көрсеткіштер ағымдағы жылдың өлшемдерінің көлемі мен құрылымын өткен жылмен салыстыру үшін қажет.
4. Егістіктер мен егістіктерді пайдалану тиімділігін сипаттау үшін статистика жалпы өнімнің шығымын жер алаңының бірлігіне есептегенде қолданады. 1 га егістікке немесе егістікке есептелген өнім көлемі жекелеген дақылдар егістігінің өнімділігіне, егістіктің құрылымына және егістіктің егуге арналған пайдалану дәрежесіне байланысты болады.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының шығымдылығын арттыру мен жалпы жинауды арттырудың басты шарты шаруашылықтарда егін шаруашылығы жөніндегі іс-шаралардың ғылыми негізделген жүйесін енгізу болып табылады.
Агротехника деп жоғары және тұрақты өнім алу, топырақ құнарлылығын арттыру, өнім өндіруге жұмсалатын шығындарды азайту мақсатында ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру тәсілдері жүйесі түсініледі. Агротехникалық іс-шаралар статистикасының негізгі міндеттері: олардың көлемін есепке алу, олардың қолданылуын бақылау, жекелеген іс-шаралар мен олардың кешенінің өнімділікке әсерін зерделеу, қолданылатын агротехникалық іс-шаралардың экономикалық тиімділігін зерделеу болып табылады.
Агротехника деңгейінің негізгі көрсеткіштерін қарастырайық.
Егістерді жұптармен, сүмен қамтамасыз ету көрсеткіштері күздік себілген алаңға таза будың пайыздық қатынасымен және күзден жаздық жыртылған алқаптың көктемде нақты егілген алқапқа қатынасымен, өлген күздік дақылдарды қайта себуді есепке алмағанда анықталады.
Қысылған жұмыс мерзімдерін сақтау көрсеткіштері: қысқа мерзімде өнімді себу және жинау жұмыстарын жүргізу өнімділікті арттыру үшін, өнімнің шығынын азайту ісінде үлкен маңызға ие. Жұмыстың ұзақтық көрсеткіштерін оңтайлы мерзімдермен, өткен кезеңмен салыстырады.
Негізгісіне сорттық егістің және тұқым сапасының көрсеткіштері жатады. Сорттық егістіктің көрсеткіштеріне мыналар жатады: жалпы егіс алқаптарындағы сорттық егістіктердің пайызы, осы дақылдың жалпы алаңындағы жекелеген сорттық егістіктердің үлес салмағы, сорттық егістіктерді орналастыру.
Жоғары өнімді алу үшін тұқымдарды себу қажет, олар таза, өнгіштігі, шаруашылық жарамдылығы, табиғи, ылғалдылығы және басқа да көрсеткіштері бойынша тұқымдық стандарттың талаптарына жауап береді. Тұқым тазалығының көрсеткіші алынған сынаманың жалпы салмағына таза тұқым салмағының пайыздық қатынасы болып табылады. Өнгіштігі алынған сынаманың себілген тұқымдарының жалпы санына өскен тұқымдар санының пайыздық қатынасымен анықталады.
Тұқымдардың шаруашылық жарамдылығын анықтау үшін тазалық пайызын өнгіштікке көбейтеді және көбейтіндіні 100-ге бөледі. Ылғалдылық тұқымдардағы су салмағының олардың жалпы салмағына пайыздық қатынасымен анықталады.
Тыңайтқыштарды қолданудың сипаттамасы үшін мынадай көрсеткіштер қолданылады: келіп түскен тыңайтқыштардың жалпы саны; Ауыл шаруашылығы кәсіпорнында өндірілген органикалық тыңайтқыштардың саны; ағымдағы жылдың өніміне топыраққа енгізілген барлық тыңайтқыштардың жалпы саны; әр түрлі дақылдарды егуге арналған тыңайтқыштардың бөлінген саны; топыраққа енгізілген органикалық және минералдық тыңайтқыштардың экономикалық тиімділігі.