Өндіріс құралдарына немесе өндірістік мақсаттағы тауарларға ұйымдар мен мекемелерге оларды шаруашылық қызметте пайдалану мақсатында сатуға арналған тауарлар жатқызылады. Өнімнің осы класына, мысалы, технологиялық жабдықтар, отын-шикізат тауарлары, жеке қорғаныс құралдары және т. б. жатады.
Электр жабдықтарын міндетті сертификаттау жүйесі тұрмыстық электр құралдарын, радиоэлектрондық аппаратураны, кинофототехниканы, өнеркәсіптік электрохимиялық жабдықты, медициналық техниканы, трансформаторларды, электр қозғалтқыштарды, ақпараттық техниканы және т. б. қамтиды. ХЭК стандарттарын әлемнің 120 елі белсенді қолданады.
ХЭК стандарттарында қауіптілік көрсеткіштерінің жеті тобын тексеру көзделеді: механикалық, электр қауіпсіздігі, термиялық, өрт қаупі, химиялық, биологиялық, сәулелену.
Сонымен қатар, стандарттар Электрмагниттік үйлесімділік талаптары бойынша өнімді тексеруді көздейді. Республиканың электр жабдықтарын сертификаттаудың халықаралық жүйесіне (РЭКСЭ) қатысуына байланысты сертификаттауда шетелдік жүйелерде берілген сертификаттарды тану мәселелері маңызды орын алады.
Шикізат тауарлары химиялық өнімді сертификаттау жүйесі (химиялық реактивтер және аса таза химиялық заттар, өсімдіктерді қорғаудың химиялық құралдары, агрохимикаттар және т.б.), мұнай өнімдерін сертификаттау жүйесі, орман өнеркәсібі өнімдерін сертификаттау жүйесі (ағаш-жоңқалы тақталар, фанер, сіріңке, целлюлоза-қағаз өнімдері және т. б.) шеңберінде міндетті сертификаттаудан өтеді.
Шикізат өнімдерінің жекелеген түрлерін міндетті сертификаттау кезінде сәйкестік сертификатын алу үшін санитарлық-эпидемиологиялық қорытындының болуы талап етіледі.
Мұндай өнімге: тамақ өнімдерімен жанасатын бұйымдарға арналған материалдар; адам терісімен жанасатын бұйымдарға арналған материалдар; шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау практикасында қолданылатын материалдар, жабдықтар, заттар; құрылыста, көлікте, жиһазды және басқа да үй тұрмысындағы заттарды дайындау кезінде қолдануға арналған полимерлік және синтетикалық материалдар жатады.; химиялық жіптер мен талшықтар, сондай-ақ талшықтары бар тоқыма, тігін және трикотаж материалдар; жасанды және синтетикалық былғарылар мен аяқ киімге арналған тоқыма материалдар және т. б.
Өнеркәсіптің шикізат салаларының ерікті сертификаттауға қызығушылығы жеткіліксіз болса да, ерікті сертификаттаудың бірқатар жүйелері тіркелген.
Жеке қорғаныс құралдарына (ЖҚҚ) жеке қолданылатын және жұмыс істеушінің сыртқы ортаның зиянды факторларынан қорғалуын қамтамасыз ететін арнайы киімдерді, арнайы аяқ киімдерді, әртүрлі аспаптар мен құралдарды (респираторлар, газқағарлар, қалқандар және т.б.) жатқызады. Негіздері еңбекті қорғау туралы заңдардың міндетті қолдану ЖҚҚ-мен жұмыс істеу кезінде қауіпті және (немесе) еңбек жағдайлары зиянды. Тұтынушылардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін құралдар ретінде өндірісте және тұрмыста қолданылатын ЖҚҚ-ның кейбір түрлері (қорғаныш аяқ киімі, беруштер, респираторлар, қолды қорғау құралдары) міндетті түрде сертификаттауға жатады. ЖҚҚ сертификациясы Мемлекеттік стандарттар мен денсаулық сақтау министрлігінің нормаларына сәйкес жүргізіледі.
Сертификаттау жүйесінің негізіне қойылған Беларусь Республикасында әзірленген ЖҚҚ-ға қойылатын қағидаттар мен талаптар ЕО елдеріне қарағанда анағұрлым қатаң талаптарға (зиянды заттардың шоғырлануы, ықтимал тәуекелдер бөлігінде) есептелген , өйткені республикадағы зиянды өндірістердегі еңбек жағдайлары мен климаттық жағдайлар Батыс Еуропаға қарағанда анағұрлым ауыр. Сертификаттау тәжірибесінде импорттық ЖҚҚ сертификаттауға ерекше көңіл бөлінеді.
9.7. Жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру
сертификатталған өнімді бақылау
Міндетті сертификаттауға жататын өнімге мемлекеттік бақылау жүргізетін қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу жөніндегі шығыстар республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады. Сертификаттау жөніндегі халықаралық (өңірлік) ұйымдардың жұмысына қатысу жөніндегі шығыстар республикада қолданылып жүрген нормативтік актілермен реттеледі.
Өнімді сертификаттау жөніндегі жұмыстарға ақы төлеуді дайындаушы (сатушы) жүргізеді. Өнімді міндетті сертификаттауды жүргізуге жұмсалған қаражат сомасы оның өзіндік құнына жатады.
Өнімді сертификаттау кезінде экономикалық қатынастар өтініш беруші (өндіруші, сатушы немесе олардың өкілі), сертификаттау жөніндегі орган және сынақ зертханасы арасында жинақталады. Өнімдер мен қызметтерді сертификаттау жөніндегі жұмыстарға ақы төлеу қалыптасқан қағидаттарға негізделеді:
Сертификаттау жөніндегі іс жүзінде жүргізілген барлық жұмыстар олардың нәтижелері бойынша қабылданған шешімдерге қарамастан, тиісті жұмыстарды жүргізуге арналған өтініммен расталған кәсіпорындардың, ұйымдардың, азаматтардың өз қаражаты есебінен төленеді;
Міндетті сертификаттау жөніндегі жұмыстардың рентабельділік деңгейі алдын ала 35-тен аспауы тиіс%;
Міндетті түрде сертификатталған өнімдер мен қызметтерге инспекциялық бақылау тиісті жұмыстарды орындайтын ұйымдардың нақты жұмсаған шығындары мөлшерінде төленеді.
Сертификаттау және инспекциялық бақылау жөніндегі жұмыстардың құнын есептеу үшін қабылданатын сертификатталған объектілердің нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкестігін инспекциялық бақылау жөніндегі жұмыстарды қоса алғанда, міндетті сертификаттау жөніндегі жұмыстарды орындау үшін тартылатын сарапшылардың күндізгі ставкасын сертификаттау жөніндегі органның өзі айқындайды.
Өнімді сертификаттау келесі орындаушылардың жұмысына ақы төлеуді ұсынады: — өнімді сертификаттау жөніндегі орган; — сынақ зертханасы; — сапа (өндіріс) жүйелерін сертификаттау жөніндегі орган; — егер инспекциялық бақылау сертификаттау схемасында көзделсе, сертификатталған өнімнің нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкестігін инспекциялық бақылау.
Сертификаттау жөніндегі жұмыстардың құнына іс жүзінде жүргізілетін жұмыстардың құрамына сәйкес келетін элементтер ғана енгізіледі.
Өнімді немесе қызметтерді сертификаттау кезінде сертификаттау жөніндегі орган орындайтын, сапа менеджменті жүйесін сертификаттау кезінде өтініш беруші төлейтін жұмыстардың еңбек сыйымдылығының нормативтері сертификаттаудың таңдалған схемасына, өндіріс пен өнімнің күрделілігіне, сапа жүйесінің моделіне және кәсіпорында жұмыс істейтіндердің санына байланысты болады.
Сынақ құнын аккредиттелген сынақ зертханасы материалдық шығындардың дербес белгіленген нормативтері негізінде калькуляциялайды.
Сертификаттау жөніндегі Келісімге сәйкес өткізілетін сертификатталған өнімге инспекциялық бақылау төлеуді өтініш беруші сертификаттау жөніндегі органмен жасалатын шарт негізінде жүзеге асырады. Сертификаттау жөніндегі орган инспекциялық бақылауды жүзеге асыру үшін басқа ұйымды тартқан жағдайда, оның қызметтері сертификаттау жөніндегі орган мен тартылатын ұйым арасында жасалған шарт бойынша өтініш берушінің қаражаты есебінен төленеді.
Сертификатталған өнімнің немесе қызметтің сапасы туралы деректерді жинау және талдау жөніндегі жұмыстардың құны қатысқан барлық мамандардың нақты еңбек шығындарының негізінде айқындалады. Дайындаушы ұсынған (сынау кезінде қираған) үлгілердің құны олардың нақты өзіндік құнына сәйкес келеді. Сатушыдан іріктеп алынған үлгілердің төлемі олардың бөлшек бағасына тең. Сертификатталған өнімге инспекциялық бақылау шеңберінде өткізілетін сынақтарға арналған шығындар рентабельділікті ескермейді.
Үлгілерді сынау орнына іріктеу және жеткізу жөніндегі шығыстар тиісті құжаттармен расталған тасымалдауға, тиеу-түсіру жұмыстарына, сақтауға және кәдеге жаратуға арналған нақты шығындарды қамтиды.