Дипломдық жұмыс тақырыбы: «жаздық бидай өнімділігіне бой реттейтін препараттармен бірге электромагниттік өрістердің (ЭМП) әсерінің тиімділігі».
Жұмыс 69 беттен, 7 кестеден, 3 суреттен, 1 қосымшадан, 5 қорытындыдан тұрады. Әдебиеттер тізімі-55 дерек көзі –
Зерттеу тақырыбы рифтал және Гуми-М росторегуляциялаушы препараттарымен бірге Эритроспермум 59 жаздық бидай өнімділігіне электромагниттік өрістің әсерін зерттеуге арналған. Егіс стандартының 3-ші сыныпты тұқым себу алдында электромагниттік өрісті кептіреді, содан кейін тұқым тоннасына 3 г есебінде Рифтал препаратымен немесе тұқым тоннасына 20 г дозада Гуми-М препаратымен өңделеді.
Зерттеу нәтижесінде ең көп тиімділікке Рифтал препаратымен бірге электромагниттік өрісті өңдеуден қол жеткізілетіні анықталды.
Мазмұны
Кіріспе
1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1 электромагниттік өрістердің Өсімдіктердің өсуіне, дамуына және өнімділігіне әсері
1.2 бидайдың бастапқы өсу ерекшеліктері
1.3 биологиялық белсенді заттардың экологиялық аспектілерін зерттеу және олардың тиімділігі
1.4 биологиялық белсенді заттардың тұқымдардың өсуіне әсері
1.5 дәнді дақылдардың ортаның стресстік факторларына тұрақтылығын арттыру және олардың экологиялық бейімделуін арттыру үшін өсімдіктердің өсуін реттегіштерді қолдану
2. ТӘЖІРИБЕ ӨТКІЗУДІҢ ТАБИҒИ ШАРТТАРЫ
2.1 климаттық жағдайлар
2.2 топырақ жағдайлары
2.3 ауа райы шарттары
3. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
3.1 тәжірибелерді келтірудің материалы мен әдістемесі
3.2 тұқымдардың егістік қасиеттерін бағалау әдістері
3.3 тұқымдық қасиеттері мен тұқымдарын бағалау әдістері
3.4 далалық Тәжірибені жүргізу әдістемесі
3.5 Агротехника және тәжірибе схемасы
4. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
4.1 гуми-М және Рифтал ағзалардың дамуына өсуді реттейтін препараттармен бірге электромагнитті өрістің (ЭМӨ) әсерінің тиімділігі, жаздық бидай тұқымдарының себу және өнімді қасиеттері Эритроспермум 59 сорты
4.2 өсу реттеуші Рифтал және Гуми-М препараттарымен бірге өсіп келе жатқан өсімдіктердің өсу процестеріне электромагниттік өріс әсерінің әсері (ЭМӨ)
4.3 электрмагниттік өрістің (ЭМӨ) өсу реттеуші Рифтал және Гуми-М препараттарымен бірге Өнімділік элементтеріне әсер етуі, Эритроспермум сорты жаздық бидайдың өнімділігі 59
4.4 электрмагниттік өрістің (ЭМП) рифтал және Гуми-М росторегуляциялаушы препараттарымен бірге Эритроспермум 59 сортты жаздық бидай дәнінің сапасына әсері
5. РИФТАЛ ЖӘНЕ ГУМИ-М ПРЕПАРАТТАРЫМЕН БІРГЕ ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК ӨРІС ӘСЕРІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ
6. ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
6.1 еңбекті қорғау
6.1.1 агрохимикаттарды пайдалану кезіндегі жұмыстардың қауіпсіздігі
6.1.2 жазатайым оқиғалар кезінде алғашқы көмек көрсету
6.2 табиғатты қорғау
6.2.1 жаздық дақылдарды өсіру кезінде жерді қорғау
6.2.2 дәнді дақылдарда өсу реттегіштерін қолданудың экологиялық қауіпсіздігі
ҚОРЫТЫНДЫЛАР МЕН ҰСЫНЫСТАР
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Қазіргі заманғы әлемдік өсімдік шаруашылығы қарқындату жолымен жүріп жатыр және болашақта бұл үрдіс жер ресурстарының шектеулігіне байланысты да, халықтың тұрақты өсуіне байланысты да күшейе түседі.
Ауыл шаруашылығы өндірісі негіздерінің негізі-жоғары өнімді тұқымдар. Олар болмаған жағдайда барлық сала көрінеу шығынды өндіріске тыйым салынған. Тұқым шаруашылығының ғылым ретіндегі басты міндеті-сорттың генотипін қалпына келтіру процесінде сақтауды қамтамасыз ету.
Челябинск облысының егіс материалының сапасын талдау соңғы 10 жылда тұқымдық Қордың жалпы көлемінде 1 және 2 сыныпты жоғары өнімді тұқым 30…45%, ал 55…70 % — ы-3 сыныпты және кондицияланбаған тұқымдарды алып отырғанын көрсетті. Мұндай жағдай көбінесе объективті және субъективті себептерге байланысты, олардың бастысы тұқым шаруашылығында жақсы материалдық-техникалық базаның, экологиялық негізделген аймақтық тұқым шаруашылығының және ауыл шаруашылығы өндірісінің дербес саласы ретінде тұқым шаруашылығын мамандандырудың болмауы болып табылады.
Әр түрлі экологиялық аймақтардың шарттары осы аймақтың агротехникалық жағдайларына қарағанда тұқымдардың өнімді сапасына үлкен дәрежеде әсер етуі мүмкін. Осыған байланысты егіс материалының сапасын арттыру проблемасын шешу өндіріске табиғи және синтетикалық текті биологиялық белсенді заттарды, гумус табиғатының препараттарын, кремний органикалық заттарды енгізу есебінен мүмкін болады. қоршаған орта және адам үшін экологиялық зиянсыз қосылыстар.
Көптеген зерттеушілер-М. Трифонова (1998), В. Ковалев (1992, 1997), Ю. Ларионов (1998) және т.б. төмен сапалы тұқымдар: қуаты төмен, физикалық және химиялық әсер ету кезінде өнгіштігі жоғары, өз себу сапасын жақсарта алады және жоғары өнім бере алады (бірінші сыныпты тұқымнан төмен емес).
Қазіргі уақытта өндіріске егіс материалының сапасын арттыру үшін тұқымдарды егудің алдында оларды ынталандыру мақсатында өңдеудің түрлі тәсілдері ұсынылады: лазердің сәулелері, магниттік өріс, ультракүлгін сәулелендіру және басқалар, сондай-ақ табиғаттағы әртүрлі биологиялық белсенді препараттар, алайда бұл әсерлердің әсері көп жағдайларда маңызды емес және тұрақты емес.
Осылайша, биологиялық белсенді препараттарға сынақ жүргізу, олардың жаздық бидайдың өсуіне, дамуына және өнімділігіне әсерін анықтау жағдайы бойынша облысқа ерекше қызығушылық тудырады. Егіс материалына физикалық әсер етуді пайдалану, атап айтқанда тұқымдарды электромагниттік өріспен өңдеу өзекті болып отыр. Өнімділікті ынталандыру нұсқаларының бірі-электромагниттік өрістер мен биопрепараттардың бірлескен әрекеті. Бұл ретте тұқымдардың өнімдік қасиеттері мен өнімділік әлеуетін арттыру мақсатында олардың тұқымдардың өсіп-өнуіне және өскін мүшелеріне әсерін анықтау қажет.
1 .ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1 электромагниттік өрістердің Өсімдіктердің өсуіне, дамуына және өнімділігіне әсері
Электромагниттік өрістер қоршаған ортаға әсер етеді. Бұл әсер табиғи және жасанды өрістерге байланысты. Табиғи шығу тегі ең кең электр өрісі-біздің ғаламшарымыздың электромагниттік өрісі. Жер планетасы, оның өсімдіктер мен жануарлар әлемі электромагнитті мұхитта шомылғанда, оның өрісі жердің өзінің электромагнитті өрісін, күн сәулесінен пайда болған электромагнитті өрісті, сондай-ақ шығу себебі ғарыштың өзі көздеген электромагнитті өрістерді құрайды.
Жердің электромагниттік өрісі барлық тірі, соның ішінде өсімдік әлеміне тікелей әсер етеді. Өсімдіктердің Гео-және гелиотропизмі атмосфераның электр өрісінің әсерімен байланысты. Өсімдіктің ішінде алмасу процестері болады, ол да атмосфералық электрополға әсер етеді. Мәселен, тіндердің су ерітіндісіндегі гидроиондардың қозғалысы алмасу реакцияларының қарқынды дамуына, өсімдік жасушаларының белсенді өсуіне ықпал етеді. Өсімдіктер оң атмосфералық зарядтардың тұтынушылары және теріс сәуле шығарушылар болып табылатыны анықталды. Әдетте оң аэроиондар көмірқышқыл газын алады. Оң аэроиондардың ассимиляциялық процестерге пайдалы әсер ету әсерін едәуір шамада көмірқышқыл газының өсімдіктерге оң иондар түрінде көміртегінің қос тотығының белсендірілген формалары есебінен қарқынды тасымалдаумен түсіндіруге болады. Ауа ортасының оң аэроиондармен қанығуы өсімдіктердің фотосинтетикалық сіңуін арттырады (Л. В. Шаповалов, 1982).
Өсімдіктер ұлпаларында ассимиляциялық процестердің өтуін жақсарту, фотосинтез тиімділігінің өсуі өсімдік ағзасының биомассасының ұлғаюына, өсімдіктердің репродуктивтік қабілетінің артуына әкеледі.
Сонымен, табиғи электромагниттік өрістердің Жерді және орналасқан оған табиғи объектілер (кен пайдалы қазбалар, темір рудасы және т. б.) бар және жасанды электромагниттік өрістер құрылатын процесінде адам қызметі. Олар сондай-ақ өсімдік организмдерінің өсуі мен дамуына әсер етеді. Өткен ғасырдың соңында өсімдіктер Фарадея торына орналастырғанда, оның ішінде жасанды электростатикалық өріс пайда болды. Өсімдіктер жақсы дамыған. Демек, жасанды электр өрісі табысты өсімдіктерге сыртқы электр жетіспеуін өтейді.
Бұл тәжірибелер бірқатар ауыл шаруашылығы процестерінде жасанды электрді қолдану бойынша зерттеулерге бастау алды, оның барысында электрдің Өсімдіктердің өсуіне, тұқымдық материалдың өсуіне және өнгіштігіне ынталандырушы әсері анықталды. Алайда электр өрісі биологиялық организмдердің дамуын ынталандырып қана қоймай, олардың тіршілік әрекетін тежейді. Мұнда маңызды фактор-электрдің белгісі, яғни электродқа қандай полюсі қосылған. Сондықтан теріс аэроиондар өсімдіктердің дамуын баяулатады. Бұл қасиет элеваторларда, қоймаларда, қоймаларда қолданылады. Осылайша, электр қуаты ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру кезінде де, өнімді сақтау кезінде де айтарлықтай көмектесе алады.
Электрмагниттік өрістің өсімдіктерге әсер етуі келесідей: сыртқы әсер биологиялық объектіні ерекше, экстремалды жағдайларға жақын етіп қояды. Сырттан араласуға жауап ретінде тірі организм өмір сүру үшін күреседі, онда бейімделуге бағытталған негізгі процестер белсендіріледі, соның нәтижесінде оның жедел дамуы орын алады. Ортадағы белгілі бір шектерде өзгеретін жағдайларға мұндай реакция жалпы тірі материяға тән.
Кернеудің жоғары дәрежесі бар электр өрістері өсімдіктерге теріс әсер етуі, олардың өсуі мен дамуын тежеуі, тіршілік ету процестерін басуы мүмкін. Бірақ, екінші жағынан, электромагниттік өрістердің толық болмауы да өсімдіктердің тежелуіне және жойылуына әкеледі.