Резус-фактор-эритроциттердің, қызыл қан денелерінің бетінде орналасқан антиген (ақуыз). Шамамен 85% адам осы резус-факторы бар және тиісінше, резус-оң. Қалған 15%, ол жоқ, резус-теріс. Әдетте теріс резус факторы оның иесіне ешқандай қиындық әкелмейді. Ерекше назар мен күтімді тек резус-теріс жүкті әйелдер талап етеді.
Егер болашақ анамның резус теріс болса, ал болашақ әкенің оң болса, резус-жанжал қаупі бар. Бірақ ол бала әкесінің резусын іздеген жағдайда ғана басталуы мүмкін. Сонда оның қаны анасының қанымен нашар үйлеседі. Резус-жанжал дегеніміз не? Ұрықтың Резус-факторы плацентарлы кедергіні еңсеріп, ананың қанына түседі, ал оның ағзасы ұрықты бөтен нәрсе ретінде қабылдап, қорғаныш антиденелерді шығара бастайды. Анасын қорғай отырып, бұл антиденелер балаға үлкен қауіп төндіреді. Резус-жанжалдың ауыр түрінде ұрықтың құрсақта қырылуы және жүктіліктің кез келген мерзімінде түсік алуы мүмкін.
Ана антиденесі плацента арқылы өтіп, баланың эритроциттерін бұзады. Қанда билирубин деп аталатын көп зат пайда болады. Билирубин баланың терісін сары түске боялады. Ұрықтың эритроциттері үздіксіз жойылғандықтан, оның бауыры мен көкбауыры жаңа эритроциттерді өндіруді жеделдетуге тырысады, бұл ретте мөлшерлерде ұлғаяды. Ақыр соңында, олар эритроциттердің азаюын жеңе алмайды. Анемия жағдайы пайда болады (қандағы эритроциттер, гемоглобин мөлшері төмен). Резус-жанжал мидың зақымдануына, есту және сөйлеу қызметінің бұзылуына себеп болуы мүмкін. Ең ауыр жағдайларда резус-жанжал ұрықтың өлуіне әкелуі мүмкін туа біткен арақпен (ісінумен) көрінеді.
Ауыр жағдайларда кішкентай адам қан құюға көмектесе алады. Оған бір топ резус-теріс қан енгізеді және реанимациялық іс-шаралар жүргізеді. Бұл операция бала туғаннан кейін 36 сағат ішінде жасалуы керек — сонда ғана ол ең тиімді.
Баланы осындай проблемалардан тіпті туғанға дейін емес, жоспарланған жүктілікке дейін де сақтандыруға болады. Біріншіден, қан тобын және резус-факторды білу керек. Резус-фактордан басқа, егер ана мен баланың қаны топ бойынша үйлеспейтін болса, қақтығыстың дамуы мүмкін. Егер анамның бірінші қан тобы — 0 (і) болса, ал бала — екінші А (ІІ) немесе үшінші В (ІІІ) болса, топтық үйлесімсіздік дамиды.
Сонымен, сіз баланы әкелуді шешкенде, резус-факторды анықтау үшін қан талдауын өткізіңіз. Және мұны тек сіз ғана емес, сондай-ақ сіздің серіктесіңіз де қажет. Егер сізде екі резус оң болса, бәрі жақсы. Екі серіктестің де теріс резус болған жағдайда, олардың барлық балалары да резус-теріс болады және жанжал пайда болмайды. Егер болашақ әкенің резус-факторы оң болса, ал анасының теріс болса, ұрықтың ықтимал резус-тиістілігі 50% — ға анықталады. Бұл жағдайда ата-ана болуды жоспарлап отырған жұпта дәрігермен кеңесу қажет: ол болашақ анасына резус-жанжалдың дамуын алдын алу шаралары туралы айтып береді.
Резус-фактор бойынша серіктестердің үйлеспеуі бала туралы армандан бас тарту немесе бұзылудың себебі емес. Резус-факторы теріс болған әйелдердің 15% — ы да сүйкімді баланың анасы бола алады. Және жиі олардың жүктілік оң резусы бар әйелдерге қарағанда ауыр емес. Тек оларға өз денсаулығын мұқият және тұрақты бақылау туралы ұмытуға болмайды. Теріс резус-факторы бар болашақ анаға антиденелер бар көктамырдан жиі қан тапсыруға тура келеді. Жүктіліктің отыз екі аптасына дейін бұл талдау айына бір рет, 32 аптадан 35 аптаға дейін-айына екі рет, содан кейін апта сайын босанғанға дейін жүргізіледі. Бұл процедура, әрине, ең жағымды емес, бірақ өте қажет. Сонымен қатар, ол сіз тіпті өкініп үлгермей, аз уақыт алады. Жүкті әйелдің қанындағы антиденелер деңгейі бойынша дәрігер баланың болжамды резус-факторы туралы қорытынды жасай алады және резус-жанжалдың басталуын анықтай алады.
Әдетте, бірінші жүктілік кезінде резус-жанжал сирек дамиды, себебі ананың иммундық жүйесі алғаш рет бөтен эритроциттермен (қызыл қан торлары) кездеседі және демек, анадағы ұрыққа арналған антиденелер әлі аз өндіріледі. Қайталама жүктілік кезінде проблемалар ықтималдығы артады. Өйткені туған әйелдің қанында бұрынғы жүктіліктен қалған қорғаныш антиденелер («жады жасушалары») әлі де тұрады. Олар плацентарлық кедергіні бұзып, әлі тумаған сәбидің эритроциттерін бұзады.
Дұрыс емдеу немесе алдын алу шаралары тек білікті маман тағайындай алады. Кейбір жағдайларда ерте тууға және жоғарыда сипатталған жаңа туған нәрестеге қан құюға бару керек. Қазіргі уақытта резус-жанжалдың дамуын алдын алуға және анти — резус-иммуноглобулин арнайы вакцина-алғашқы босанғаннан кейін немесе жүктілікті үзгеннен кейін ғана енгізуге болады. Бұл препарат анасының қанында пайда болған және болашақ балаға қауіп төндіретін агрессивті антиденелерді байланыстырады және оларды ағзадан шығарады. Егер резус-антиденелер алдын ала енгізілмесе, оларды жүктілік кезінде де енгізуге болады. Иммуноглобулинмен резус-теріс әйелдердің алдын алуды босанғаннан, плацентаның қабаттарынан, амниоцетоздан, өздігінен түсік тастағаннан, түсік тастағаннан, жатырдан тыс жүктіліктен, қан құйғаннан кейін 72 сағат ішінде жүргізуі тиіс.
Резус-жанжалды емдеу клиникалық иммунологияның ең жарқын мысалы. Сондықтан, тіпті дәрігер талдау нәтижелеріне қарап, былай деді:» Резус теріс», ренжімеңіз — егер сіз сақ және жауапты ана болсаңыз, балаңызбен бәрі жақсы болады.