Флеботромбоз-көктамыр қабырғасына бекітілген тромбтың көктамыр қуысында толық немесе ішінара («флотациялайтын тромб») түзілуі. Пайда болуында маңызды: ыдыстың ішкі қабырғасының өзгеруі, қан ұюының жоғарылауы және қан тогының баяулауы. Бұл факторлар әсіресе операциядан кейінгі кезеңде аяқ-қолдың терең көктамырларында, жамбас көктамырларында жиі кездеседі. Алғашқы А-5 күн ішінде тромбы тамырдың қабырғасына әлсіз бекітілген, өкпе артериясының тромбоэмболиясы дамуымен тромбтың үзілуі мүмкін. 5 күннен бастап тромбофлебит туралы айтуға болады. Сыртқы көктамырлардың тромбозында қабыну өзгерістері өте тез қосылады, бұл тері қабаттарының жақындығына, терінің жиі микротравмаларына байланысты. Бастапқы тромбофлебит тітіркендіргіш заттарды көктамыр ішіне енгізу нәтижесінде, жарақат кезінде немесе инфекциялық процесс ыдысының қабырғасы бар РНЦ болған кезде пайда болады.
Аяқ-қолдың үстіңгі көктамырының тромбофлебиті ауырсынумен, терінің гиперемиясымен және тамырдың жүрісі бойынша (жиі варикозды кеңейтілген) пальпация кезінде ауырсынумен көрінеді. Септикалық тромофлебитте тығыздау аймағында флюктуация, жоғары температура, септикалық жағдай айқындалуы мүмкін.
Үстіңгі көктамырлардың тромбофлебитін емдеу процестің оқшаулануына байланысты. Сираққа оқшаулаған кезде консервативті терапия: гепарин жақпа таңғыштар, аяқ-қолдың эластикалық винттелуі, эластикалық бинттермен жүру орынды. Жалпы қабынуға қарсы терапия (бутадион, реопирин және т.б.), дезагреганттар. Тромбофлебиттің өршуі кезінде, оның жамбасына көшкенде операциялық ем — троянов — Тренделенбург операциясы, жамбас пен балтырдағы тромбирленген тамырлардың кесілуі көрсетілген. Санның жоғарғы үштен бір бөлігінің тромботикалық процесске жеткенде Фло-тациялық тромбтың қалыптасуының өте үлкен мүмкіндігі бар, оның басы Сан венасына түсуі мүмкін. Бұл жағдайда типтік жасалған операция өкпе артериясының тромбоэмболиясы дамуымен тромбаны жұлуға әкеледі. Мұндай жағдайда, сондай-ақ тромбоздың терең көктамырлық жүйесіне көшкенде (табан мен сирақтың ісінуі) тромбаның орналасуын егжей-тегжейлі зерттеу үшін мамандандырылған тамырлық бөлімшеге жатқызу көрсетілген; ангиография, қылқан фибриногенді пайдалана отырып радионуклидті зерттеу. Сан немесе мықын көктамырының жарасына енетін флотирлеуші тромбада, бірқатар жағдайларда тромбоэмболиялық асқынулардың алдын алу үшін кавофильтрді имплантациялау көрсетілген, кейіннен тромбирленген жер үсті көктамырларын жедел жою және терең жүйеден тромбты алу.
Терең көктамырлардың флеботромбозы жиі аяқ-қолдар, жамбас көктамырлары зақымдайды. Бастапқы сатыда клиникалық көрініс аз, диагностика қиын. Бұл кезеңде ыдыстың толық бітелуі әлі де жоқ, қан ағымы сақталған, тек тамыр шоғырының жүрісіне байланысты ауырсыну, табанның сыртымен бүгілуі кезіндегі ауырсыну (Хо-Манс симптомы), жамбас пен табанның ішкі бетіне созылатын ауырсыну (Пайр симптомы), сираққа манжетканы салу және оның қысымы 150 мм С.жоғары болғанда ауырсыну анықталады. ст. (Ловенберг симптомы). Тромбоз ұлғайған кезде аяқ-қолдағы қан айналымы бұзылады: ісіну пайда болады, тері жылтыр болады, тері асты көктамырларының суреті (Пратта симптомы), мәрмәр және тері цианозы (Шперлинг симптомы) анық көрінеді. Тромбоз кезінде жамбас көктамырлары жеңіл пери-тонеальды құбылыстар және динамикалық ішек өтпеуі мүмкін. Науқастардың жалпы жағдайы зардап шегеді: әлсіздік, шаршау, температураның жоғарылауы, тахикардия.
Флеботром-терең көктамырлардың келесі клиникалық нұсқалары бар. Ақ ауырсыну флегмазиясы: ауру артериялық тамырлардың күрт спазмымен жүреді. Айқын тұзды синдром, аяқ-қол бозғылт, суық, перифериялық тамырлардың пульсациясы жоқ немесе күрт әлсіреген. Артериялық қан айналымының жіті бұзылуынан ажырату қиын.
Көк .ауырсыну флегмазиясы-фле-ботромбоздың ең ауыр түрі. Көктамырлық қан ағымының күрт бұзылуымен және аяқ-қол гангренасының тез дамуымен аяқ-қолдың барлық көктамырлық тамырлары іс жүзінде зақымданған.
Терең көктамырлардың флеботромбозы кезінде тромбоздың орналасуы мен ұзындығын мұқият диагностикалау және емдеудің оңтайлы нұсқасын әзірлеу үшін мамандандырылған бөлімшеге жатқызу көрсетілген.
Асқынулар. Өкпе артериясының тромбоэмболиясы, миог-лобинурия, гиповолемиялық шок, гиперкалиемия, тұтыну коагуло-патиясы. Алыс мерзімде пост-тромбофлебит синдромы дамиды.
Алдын алу. Операция, босану кезінде және кейін аяқ-қолдың эластикалық ұйықтауы инфузия үшін аяқ-қолдың веналарын пайдаланудан аулақ болу керек. Операциядан кейін ерте тұру, емдік гимнастика.
Посттромбофлебитический синдромы. Аяқ-қолдың терең көктамырларының флеботробозынан кейін тромботикалық массалардың ретанализациясы орын алады және ыдыстың жарығы ішінара қалпына келтіріледі, алайда ыдыс саңылауы жеткілікті қалпына келген кезде де терең көктамырлардың клапанды аппаратының жоғалуы аяқ-қолдағы едәуір пэмодинамикалық бұзылуларды тудырады. Терең көктамырлардағы қан ағымының өзгеруі патологиялық көктамырлық шунттардың қосылуына алып келеді: дәрменсіз коммуникантты көктамырлар мен үлкен және кіші тері асты көктамырлардың ауыздары арқылы қанды шығару үстіңгі көктамырлық жүйедегі қысымның едәуір жоғарылауына және екінші рет варикозды кеңеюдің дамуына алып келеді. «Бұлшықет-но-венозды помпа» аяқ-қолдан қанды көшіре алмайды. Сирақ бұлшықеттерінің қысқаруы кезінде терең көктамырдағы қысым едәуір артады, қан бөлігі дәрменсіз коммуникантты көктамырлар арқылы беттік жүйеге ұмтылады, бұл қысымның едәуір жоғарылауына, қан мен эритроциттердің бу^ва-заль клетчаткасына (терінің индуациясы мен пигментациясы) шығуына, ұлпалардың гипоксиясын күшейте отырып артерия-венозды шунттардың ашылуына және әдетте ішкі тобықтан жоғары сираққа оқшауланған ойық жара ақауларының дамуына әкеледі.
Варикозды шұңқырлардың некротикалық түбі бар, жағымсыз иіспен іріңді бөлінетін, жабық шеттері, оларды емдеу үрдісі шамалы.
Постгромбофлебиттік синдромы бар науқастар мұқият тексеруді талап етеді: анамнезді, объективті зерттеу деректерін зерделеуді, арнайы диагностикалық тестілерді жүргізуді (веналардың варикоздық кеңеюін қараңыз), олар контрасты рентгенологиялық зерттеумен толықтырылуы тиіс, оның дұрыстығы аяқ-қолдың барлық көктамырлық жүйесі туралы деректерді алу мақсатында түрлі флебологиялық әдістердің комбинациясын қолданумен қамтамасыз етілуі мүмкін.
Емі. Қазіргі уақытта аяқ-қолдың тромбофлебиттік синдромымен ауыратын науқастарды емдеудің түбегейлі әдісі жоқ. Емдеу сипаты, оның тиімділігі тамырдың зақымдалуының түріне (клапандардың дәрменсіздігі, көктамырдың толық бітелуі), орналасуы мен ұзақтығына байланысты. Хирургиялық тактиканың негізі сирақтың «бұлшықет помпасының» функциясын барынша түзету болып табылады.
Болжам елеулі, еңбекке қабілетті.
Бітелуі бұғана асты тамырынан (синдром Педжетта — Шреттера). Қолтық асты немесе құрсақ асты көктамырының жіті тромбозы шамадан тыс дене жүктемесінен кейін жас адамдарда жиі пайда болады, мысалы, жұмыс кезінде, теннис және пр ойнағанда дене жүктемесі кезінде көктамырдың ішкі қабығының микронадрылуы, көктамырдың компрессиясы және оның бұғана зақымдануы.
Белгілері, ағымы. Дене жүктемесінен кейін қолдың ауыруы мен ісінуі тән. Қарау кезінде қолдағы, тұшпара үсті және кеуде қуысының алдыңғы бетіндегі, қолдың ісінуі күшейтілген көктамыр суреті көрінеді. Диагноз флебографиямен расталады.
Емі. Жедел жағдайда — тромбэктомия, айқын перипроцесса-флеболиз болған жағдайда. Сондай-ақ, антикоагулянттық терапия, қолдың эластикалық тесілуі қажет.
Синдромның екінші түрі көктамырдың лимфа түйіндері, ісіктер және т.б. арқылы пайда болады.